واژه میکروب به احتمال زیاد برای هیچکدام از ما یادآور خاطرات خوبی نخواهد بود. تب های دوران کودکی، گلو دردها و احوال ناخوشایند دیگری که با تلخی داروها و درد آمپول پنی سیلین همراه بود ذهنیت ما را در مورد میکروبها تحت تاثیر قرار داده اند. برای آشنایی بیشتر با این موجودات وسیع الطیف با ما همراه باشید.
میکروب ها چه هستند؟
میکروبها موجودات زنده میکروسکوپی هستند که در همه جا از جمله در بدن ما در سطح، داخل بافت و یا در مایعات میان بافتی زندگی می کنند. عده ای از آنها به صورت ارثی در دوران جنینی از بدن مادر به جنین منتقل می شوند و فعالیت خود را آغاز می کنند. رفته رفته با بزرگ شدن کودک تعداد و گوناگونی آنها افزایش یافته و تا پایان عمر به صورت فعال با فرد می مانند. جمعیت این موجودات ذره بینی در بدن ما شامل صد تریلیون سلول است که به هزار گونه و هفت هزار سویه تعلق دارند. به نظر می رسد عاقلانه ترین راه در برابر این سپاه تریلیونی هم زیستی مسالمت آمیز باشد.
میکروب ها چه می کنند؟
نتیجه این هم زیستی، فراهم شدن محل سکونت و غذا برای میکروب ها و انجام فرآیند سنتز ویتامینها، چربیها، آمینو اسیدها و قندها برای انسان است. همچنین این میکروب ها نقش مهمی در بالا بردن ایمنی بدن دارند تا جایی که به گفته محققان تقریبا هشتاد درصد عملکرد ایمنی بدن در روده ها برنامه ریزی می شود. این پایان کار نیست، میکروب ها نقش به سزایی در گسترش بافت مغز دارند.
مطالعات روی تاثیر میکروب های ساکن روده بر مغز و بررسی این رابطه ی تنگاتنگ انسان را به فکر فرو می برد. واقعا مغز اول ما کدام است؟ روده یا مغز؟
ارتباط مغزی - روده ای
علاوه بر سلولهای عصبی که در دیواره ی روده جا دارند و ترشحات آنها روی مغز تاثیر می گذارد، میکروب های موجود در روده ها به خصوص روده بزرگ نیز دارای ترشحات حاوی پیام های عصبی هستند که این ترشحات از دیواره ی روده وارد جریان خون شده و به مغز منتقل می شوند. علاوه بر آن مواد مترشحه از میکروب ها، میزان نفوذ پذیری دیواره ی روده را نیز تحت تاثیر قرار می دهد وباعث افزایش و یا کاهش ورود مواد مختلف به جریان خون می شود.
بیماری های مغزی - روده ای
امروزه دانشمندان نشانه های فراوانی از همراه بودن برخی بیماریهای مغزی - عصبی با بیماری های گوارشی یافته اند.
به طور مثال در کودکان مبتلا به اوتیسم که نوعی اختلال در رشد اعصاب است، مشکلات گوارشی نیز گزارش شده و بررسی ها نشان داده که لایه ی سطحی روده در این کودکان نفوذ پذیری بالایی پیدا کرده و هنوز مشخص نیست این درهای باز، کدام مهمان های ناخوانده ای را به خون می فرستند.
در بیماری های عصبی دیگر مانند پارکینسون، سندروم روده ی تحریک پذیر، اختلالات روان- تنی مانند افسردگی و اضطراب نیز میکروبیم روده (میکروب ها و قارچ های همزیست در روده) از لحاظ جمعیت و فعالیت، تغییراتی پیدا می کنند.
حال که با اهمیت این میکروبهای مفید آشنا شدیم، خوب است راههای افزایش آنها و مراقبت از بافت روده را نیز بیاموزیم.
مصرف پروبیوتیک ها: برخی مواد غذایی از جمله لبنیات و غلات بوسیله ی باکتری های زنده مفید و یا مخمرها غنی شده اند که مصرف به اندازه ی آنها باعث افزایش جمعیت میکروب های مفید می شود.
کنترل مصرف کورتون ها: مصرف دراز مدت سرکوب کننده های ایمنی ممکن است روی این جمعیت مفید تاثیر سوء بگذارد.
نمکدان را کنار بگذارید: غذاهای پر نمک باعث از بین رفتن باکتری های مفید می شود.
مصرف سبزیجات: به طور مثال محققان دانشگاه فلوریدا کشف کرده اند که ترکیبات فنکل می تواند سمیت عصبی در مغز مبتلا به آلزایمر را کاهش دهد و سبزی ریحان دارای مقادیر زیادی فنکل است.
شیر موز نخورید: موز پس از هضم ترش مزه و شیر پس از هضم، شیرین می شود. این سردرگمی دستگاه گوارش در تنظیم آنزیم ها باعث سمی شدن محیط روده و آسیب به میکروب های مفید می شود.
کمتر از پاک کننده ها و شوینده های شیمیایی استفاده کنید: طبق تحقیقات این مواد با تغییر در تعداد میکروب های مفید روده باعث اضافه وزن به ویژه در کودکان می شوند.
روده ی بزرگ را پاکسازی کنید: یبوست و ماندن پسماند غذاها به مدت طولانی در بدن باعث جذب مواد سمی از روده ها و از بین رفتن میکروب های مفید می شود.
روده ها را تقویت کنید: مصرف برخی غذاها مانند خاویار، انبه، حبوبات و ماهی باعث تقویت و سلامت روده ها می شود.َ
سخن پایانی
اهمیت میکروبیوم روده تا آنجاست که محققان فنلاندی دریافته اند که می توانند از روی باکتری ها و میکرو ارگانیسم های موجود در مواد دفعی روده ها عمر هر فرد را تخمین برنند و با قرار دادن این اطلاعات در اختیار هوش مصنوعی سن احتمالی مرگ را مشخص کنند.
